Een degelijke controle op de doorvoer van militaire goederen wordt in Vlaanderen sterk gehinderd door een gebrekkige kennis van en controle op de regelgeving en door een beperkte samenwerking tussen de betrokkenen. Dat blijkt uit het meest recente rapport van het Vlaams Vredesinstituut dat op dinsdag 16 november voorgesteld werd in de commissie Buitenlands Beleid van het Vlaams Parlement.
Al enkele jaren wordt een stevige daling vastgesteld van het aantal aangevraagde vergunningen voor de doorvoer van militaire goederen via Vlaanderen. Doorvoer is het transport van militaire goederen – al dan niet met overlading – over het grondgebied. In 2000 ging het om 94 vergunningen, in 2019 nog maar om 4 vergunningen en ook in 2020 nam de vergunde doorvoer via Vlaanderen verder af, zo blijkt uit de meest recente analyse van de Vlaamse buitenlandse wapenhandel. Tegelijkertijd suggereren enkele incidenten met de doorvoer van wapens in 2018 en 2019, onder meer via de Antwerpse haven, dat deze daling van de vergunningsaanvragen de realiteit slechts gedeeltelijk weerspiegelt. Op vraag van het Vlaams Parlement onderzocht het Vlaams Vredesinstituut het huidige Vlaamse controleregime op de doorvoer van wapens. Dat resulteerde in het rapport “Onder de radar – Doorvoer van militaire goederen: van vergunnen tot controleren.”
Uit dat uitgebreide rapport blijkt nu dat de logistieke sector lang niet altijd over de nodige expertise beschikt om de doorvoer van wapens correct te organiseren. En ook de controlediensten kampen – zeker in vergelijking met een aantal buurlanden – met onvoldoende transparante informatie, expertise en mankracht. Het Vlaams Vredesinstituut pleit er daarom in een nieuw advies voor om zowel nationaal als internationaal werk te maken van een minder complexe en meer transparante doorvoercontrole.
Diederik Cops, onderzoeker van het Vlaams Vredesinstituut:
“Adequate regels rond de doorvoer van militaire goederen zijn essentieel om ze uit de verkeerde handen te houden. Tegelijkertijd blijken vele logistieke spelers zoals expediteurs, vervoersmaatschappijen en exporteurs moeite te hebben om deze complexe nationale en internationale regelgeving goed in kaart te krijgen . Het is cruciaal om hen nog actiever en grondiger te informeren maar ook te betrekken bij het ontwikkelen van een performanter doorvoerbeleid. “
Tegelijkertijd pleit het Vlaams Vredesinstituut ervoor dat het beleid op het vlak van doorvoer van wapens de focus verlegt van het uitreiken van vergunningen naar een voldragen controlebeleid.
“Vlaanderen beschikt over duidelijke regels rond de doorvoer van wapens maar worstelt met de controle erop. Daarvoor is een formeel samenwerkingsakkoord tussen douane en exportcontrolediensten de belangrijkste vereiste. Maar ook meer aandacht voor de capaciteit binnen de Belgische douane en voor een structurele samenwerking met de opsporings- en vervolgingsdiensten kunnen helpen in de strijd tegen de illegale handel in militaire goederen,” aldus Diederik Cops.