Het brute vuurwapengeweld dat in beeld kwam tijdens het proces Aquino maar ook het recente incident in een school in Anderlecht tonen aan dat België – ondanks een daling sinds 2006 van het aantal vuurwapendoden – allesbehalve immuun is voor vuurwapengeweld. Vooral niet-dodelijk vuurwapengeweld blijft in België sterk ondergerapporteerd. Uit navraag bij gespecialiseerde politiediensten blijkt dat ook steeds meer criminelen, in het bijzonder in het drugsmilieu, meer toegang hebben tot vuurwapens en er niet voor terugdeinzen om met vuurwapens te dreigen of te verwonden. De capaciteit om deze of nieuwe vormen van vuurwapengeweld op te volgen hinkt echter achterop. Met een nieuw rapport en advies brengt het Vlaams Vredesinstituut belangrijke blinde vlekken en aandachtspunten voor België in beeld.
Exact 16 jaar geleden werd, na de dodelijke aanslag van Hans Van Themsche, een nieuwe Belgische Wapenwet aangenomen. Sinds de invoering van de wet is er een forse daling van het aantal dodelijke incidenten met vuurwapens. Omwille van die dalende cijfers, maar ook door een gebrek aan aanvullend cijfermateriaal, blijft heel wat vuurwapengeweld echter onderbelicht. Door gegevens uit officiële statistieken, ballistisch onderzoek, media-analyses en interviews te combineren, maakt het onderzoek van het Vlaams Vredesinstituut heel wat tendensen voor het eerst tastbaar. Onder meer de beschikbaarheid van vuurwapens in criminele milieus en het risico op een wapenwedloop onder criminelen is voor het Vlaams Vredesinstituut een reden tot ongerustheid.
Dennis Vanden Auweele, onderzoeker bij het Vlaams Vredesinstituut: “We merken vandaag bijvoorbeeld dat gewapende overvallers heel gemakkelijk aan zeer overtuigende alarm- en namaakwapens raken en ze ook gebruiken. We vrezen ook dat toekomstige evoluties op het vlak van 3d-printen, online wapenverkoop en een dreigende toestroom van wapens uit Oekraïne, het probleem van wapens in criminele handen enkel groter zullen maken. Daar moeten we nu al op anticiperen.“
Uit de analyse van het Vlaams Vredesinstituut blijkt bovendien dat het dreigen met vuurwapens – zowel door criminelen als bij huiselijke disputen en burenruzies – maar liefst 75% uitmaakt van het totale aantal vuurwapenincidenten. De slachtoffers van dodelijk vuurwapengeweld zijn grotendeels mannen (75%), jonger dan 50 jaar (53% is tussen de 25 en 49 jaar oud). Verder lijkt dodelijk geweld in de criminele context het gevoeligst te dalen, terwijl het in de huiselijke context eerder stagneert. Opvallend: een derde van de slachtoffers van dodelijk vuurwapengeweld blijkt in huiselijke kring te vallen. Vrouwen vormen de meerderheid van de dodelijke vuurwapenslachtoffers in huiselijke kring.
De nieuwe inzichten tonen aan dat zowel het probleem van vuurwapengeweld als de mogelijke aanpak ervan heel veelzijdig is.
Nils Duquet, directeur van het Vlaams Vredesinstituut “Het fenomeen van vuurwapengeweld is complex en de aanpak ervan vraagt een investering, niet in het minst op het vlak van beeldvorming en capaciteit bij politie en gerecht. Maar als we bijvoorbeeld willen vermijden dat crimineel vuurwapengeweld, zoals in Nederland, ook advocaten en journalisten begint te treffen, dan moeten we er nu wel dringend een prioriteit van maken.“
In haar advies pleit het Vlaams Vredesinstituut daarom onder andere voor een versterking van de operationele capaciteit om de vuurwapenwetgeving te handhaven en criminele feiten met vuurwapens op te sporen. Ook een aangifteplicht voor alarmwapens die nog niet vergunningsplichtig zijn en het ontwikkelen van een strategie omtrent 3D geprinte vuurwapens zijn aandachtspunten. Verder zijn een betere registratie van vuurwapendelicten en een modernisering van het Centraal Wapenregister cruciaal.