Op dinsdag 8 juni is het exact vijftien jaar geleden dat de Belgische Wapenwet – in de nasleep van de dodelijke raid van Hans Van Themsche in Antwerpen – werd ondertekend. Uit cijfers en bijkomend onderzoek van het Vlaams Vredesinstituut (zie rapport “Wapenbezit in Vlaanderen”) blijkt de positieve impact van de Wapenwet maar ook hoe belangrijk het is om de regels en controlemechanismen te blijven actualiseren. Sinds 2010 zit het wapenbezit immers weer in stijgende lijn. Tienduizenden Vlamingen overwegen vandaag om (voor het eerst of opnieuw) een vuurwapen te kopen. Onveiligheidsgevoelens spelen daar vaak een rol bij. Een sterke wapenwetgeving en een goed controlesysteem blijven dus belangrijk. Tijdens een online event op dinsdag 8 juni ging het Vlaams Vredesinstituut samen met nationale experts en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne dieper in op deze bekommernissen.
Na de Wapenwet van 2006 daalde het aantal vuurwapendoden in ons land stevig. Het aantal ging van 314 vuurwapendoden in 2003 naar 148 vuurwapendoden in 2017, een halvering. Het aantal moorden gepleegd met een vuurwapen daalde zelfs nog sterker, van 53 in 2003 naar 12 in 2017.
Ook het vuurwapenbezit nam de eerste jaren een forse duik maar neemt sinds 2010 wel weer toe in België en Vlaanderen.
In onze bevraging van juni 2019, van ongeveer 2500 Vlaamse volwassenen, geeft 4.1% aan momenteel binnen het gezin minstens één vuurwapen te bezitten; 7.6% bezat vroeger een vuurwapen. Daarnaast geeft 4% van de respondenten aan de aanschaf van een vuurwapen te overwegen. Zelfbescherming en veiligheid zijn voor die laatste groep de meest genoemde motieven.
Of iemand zich onveilig voelt of openstaat voor het idee dat burgers het recht in eigen handen mogen nemen, blijkt overigens belangrijker voor de wens om een wapen te bezitten dan of iemand recent zelf slachtoffer werd van een misdrijf.
Diederik Cops, onderzoeker van het Vlaams Vredesinstituut: “Vooral die meer abstracte gevoelens van onveiligheid blijken dus een goede voorspeller van iemands wens om een vuurwapen aan te kopen. Een illustratie daarvan zien we bijvoorbeeld in de fikse stijging in het aantal afgeleverde voorlopige sportschutterslicenties in de nasleep van de reeks terroristische aanslagen in Europa in 2015. “
Wie een wapen wil maar het nog niet heeft, noemde tijdens ons onderzoek administratief-wettelijke redenen het vaakst als reden om (nog) niet over te gaan tot de aanschaf ervan. Ook de helft van de respondenten die vroeger een wapen hadden, geven aan dat ze er afstand van deden omwille van de regelgeving en controles.
Nu de interesse weer toeneemt, is het belangrijk dat de barrière voor wapenbezit hoog genoeg blijft zodat personen niet om de verkeerde redenen toegang tot een vuurwapen krijgen.
Nils Duquet, directeur van het Vlaams Vredesinstituut: Omwille van de grote maatschappelijke impact zal illegale wapenhandel op Europees niveau gelukkig één van de beleidsprioriteiten blijven. Een sterke wapenwetgeving en een goed controlesysteem zijn hierbij cruciaal. Ook in België moeten de regels eenvoudiger en moeten er nog een aantal gaten in de wetgeving gedicht worden. Daarnaast is het essentieel dat een doorgedreven digitalisering wordt ingezet zodat de bevoegde diensten de komende jaren efficiënt kunnen blijven werken.
Tijdens een online event op dinsdag 8 juni ging het Vlaams Vredesinstituut samen met experts dieper in op al deze aspecten.