Vandaag organiseerde het Vlaams Vredesinstituut een seminar over de weerbaarheid van de Belgische Defensie tegen corruptie, in aanwezigheid van minister van Defensie Vandeput. Aanleiding was de presentatie van de jaarlijkse corruptie-index van Transparency International. België werd voor het eerst in dat onderzoek opgenomen en ons land kreeg een aantal belangrijke aanbevelingen, met name inzake legeraankopen.
Over het algemeen een goed rapport
Transparency International (TI) heeft voor het eerst België opgenomen in zijn Government Defence Anti-Corruption Index (GI) van de NAVO-lidstaten en partners. TI heeft onderzocht hoe weerbaar onze Defensie is ten aanzien van corruptie in het kader van onder meer legeraankopen, personeelsbeleid en buitenlandse operaties.
België kreeg over het algemeen een goed rapport: het scoort ‘low risk’ wat corruptie in de veiligheids- en defensiesector betreft. Defensie kreeg onder meer goede punten inzake openbaarheid van het defensiebudget, interne procedures om fraude te voorkomen en personeelsbeleid. Een algemeen aandachtspunt is de nood aan meer publiek debat en publieke consultatie over ons defensiebeleid.
Inzake legeraankopen minder positief
Wat ‘procurement’ betreft kreeg Defensie een iets minder positieve evaluatie. Daar scoort ons land ‘moderate risk’. Drie vaststelling liggen aan de basis van die inschatting:
- Aanbestedingsprocedures voor de aankoop van materiaal voor het Belgisch leger verlopen overeenkomstig de Europese regels, maar publieke informatie erover is miniem. Aan welke noden de aankoop beantwoordt, welke contracten worden afgesloten en hoe en wanneer materiaal wordt geleverd is meestal maar vaag bekend en ook enkel na de feiten. Burgers krijgen enkel algemene informatie te horen via de pers, maar verder is de transparantie van Defensie hierover heel beperkt.
- Bij procedures voor aan- of verkopen van het Belgisch leger worden geen speciaal hoge standaarden geëist van de bedrijven die meedingen, bijvoorbeeld inzake compliance management en het hebben van anti-corruptie procedures. Defensie rekent daarbij op de algemene regels in de Belgische wetgeving. TI wijst erop dat dit mogelijk niet volstaat: in 2013 werd melding gemaakt van de verkoop van oude Belgische legerhelikopters aan een bedrijf waarvan de directeur van corruptie werd verdacht.
- ‘Offsets’ of ‘economische compensaties’ hebben decennialang deel uitgemaakt van grote legeraankopen, tot de EU stappen ondernam om deze concurrentievervalsing aan te pakken. De betrokkenheid van de lokale industrie bij de productie van nieuw materiaal bestaat vandaag nog steeds, maar valt nu onder de noemer ‘industriële participatie’. Ook in België blijven dergelijke afspraken aan de orde bij legeraankopen. Publieke informatie daarover is echter heel beperkt: het waarom, wat en hoe van dergelijke compensaties blijft onduidelijk, niet alleen voor het publiek, maar ook voor andere overheidsdiensten. Meer transparantie hierover is volgens TI een belangrijk werkpunt voor Defensie.
Belangrijke aandachtspunten bij operationaliseren van Strategisch Plan
Vandaag bracht het Vlaams Vredesinstituut de onderzoekers van Transparency International samen rond de tafel in het Vlaams Parlement met minister van Defensie Steven Vandeput, medewerkers van Defensie, parlementsleden en experten. ‘Het recent voorgestelde Strategisch Plan voor Defensie bevat een belangrijk pakket legeraankopen, onder meer gevechtsvliegtuigen, fregatten en mijnenjagers. De aandachtspunten die Transparency International formuleert om de procedures voor defensieaankopen te verbeteren zijn dus meer dan ooit aan de orde’, zegt Tomas Baum, directeur van het Vredesinstituut.
Minister Vandeput reageerde positief op het rapport van Transparency International: ‘België is duidelijk bij de beste leerlingen van de klas als het over de transparantie en integriteit bij onze Defensie gaat. Daar ben ik blij om. Bij de operationalisering van ons Strategisch Plan zullen we de aanbevelingen van Transparency International grondig bekijken en engageren we ons voor het aanhouden, verder ontwikkelen en uitdragen van onze hoge standaarden.’