Uit een nieuwe studie van het Vlaams Vredesinstituut in opdracht van het Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (EMCDDA) blijkt opnieuw de centrale rol van België en Nederland in de problematiek van druggerelateerd geweld. In de studie wordt (onder andere) de link gelegd tussen (recent) vuurwapengeweld in Europa en de aard van de cocaïnemarkt en de criminelen die erbij betrokken zijn. Er blijkt meer aan de hand dan (tijdelijke) opflakkeringen van geweld door recente politie-acties, zoals bijvoorbeeld SKYECC.
Volgens de studie is de cocaïnemarkt fundamenteel veranderd na het afsluiten van het vredesakkoord in Colombia in 2016. Vele nieuwe spelers -sommigen met een duidelijke achtergrond in gewelddadige milieus – hebben sindsdien hun plaats veroverd in de cocaïnesmokkel naar Europa. Daardoor verschoof het zwaartepunt van de smokkel van het Iberisch schiereiland naar Antwerpen en Rotterdam. Nieuwe, losser georganiseerde criminele organisaties, een hevige concurrentiestrijd tussen (vaak jonge) daders en een lange aanvoerketen met vele tussenstations zijn kenmerkend voor de cocaïnesmokkel van vandaag. Die eigenschappen creëren veel opportuniteiten voor conflicten en zijn deel van de verklaring voor de huidige golf van geweld in de buurt van belangrijke Europese havens, zeker nu vuurwapens steeds makkelijker beschikbaar zijn voor criminelen.
Astrid De Schutter, onderzoeker bij het Vlaams Vredesinstituut: “Door de enorme toevloed van wapens zien we dat zelfs jonge of kleine criminelen tegenwoordig relatief makkelijk toegang hebben tot omgebouwde of gereactiveerde wapens, ja zelfs tot regelrechte oorlogswapens, bijvoorbeeld uit de Westelijke Balkan. Het leidt tot een dodelijke, vicieuze cirkel waarbij vele drugscriminelen – van hoog tot laag – zich beter gaan bewapenen, voor hun veiligheid of om hun “markt” te beschermen of uit te breiden.”
Mede door die makkelijke beschikbaarheid van vuurwapens blijft vuurwapengeweld ook niet langer beperkt tot schaarse conflicten op hoog niveau. Ook op straatniveau zijn gewelddadige incidenten met vuurwapens, vaak in sociaal kwetsbare buurten met jonge dealers op zoek naar status, geen uitzondering meer in Europa. Het fenomeen van “Near repeat” shootings – de wetenschappelijk onderbouwde vaststelling dat één schietpartij de kans op een volgende drastisch verhoogt – maakt de situatie in de wijken er nog schrijnender op.
“De druggerelateerde schietpartijen hebben niet alleen gevolgen voor havenarbeiders of andere directe betrokkenen. Ze ondermijnen ook het vertrouwen in de rechtsstaat. Schietpartijen zorgen bovendien voor langdurige trauma’s en sociale en medische kosten in de getroffen wijken. Als we naar een doeltreffende aanpak van de drugsproblematiek willen, dan is ook het bestrijden van de toevloed van illegale wapens cruciaal. Europees is dat al jaren een echte beleidsprioriteit maar in België niet. Dat moet dringend anders,” aldus Nils Duquet, directeur van het Vlaams Vredesinstituut.