Het Vlaams Vredesinstituut bevroeg voor het rapport Groepsgeweld. De publieke ruimte onder vuur de korpschefs van de Vlaamse en Brusselse politiezones en sprak met bevoorrechte getuigen. Zij ervaren een stevige toename in geweld tegen beroepen van algemeen belang. Maar ook geweld door jongerengroepen, hooliganisme en geweld door georganiseerde misdaadgroepen zit volgens de respondenten in de lift. Vooral kleinere of meer landelijke zones worstelen met een adequate aanpak van dat geweld dat intenser lijkt te worden én ook steeds vaker gepaard lijkt te gaan met wapengebruik.
Geweldpleging in het kader van rellen, geweld tussen scholieren in en rond de schoolomgeving, bendegeweld… In de publieke ruimte kunnen delicten door meerdere daders – en het gevoel van anonimiteit dat gepaard gaat met het handelen in groep – het maatschappelijk leven ernstig ontwrichten.
Annelies Pauwels, onderzoeker bij het Vlaams Vredesinstituut: “Geweld gepleegd door groepen is vaak gewelddadiger dan delicten gepleegd door alleenstaande daders. Er is ook een grotere kans dat er wapens aan te pas komen. Bovendien hebben daders van groepsgeweld meer kans dan solodaders om langere, actievere en erg gewelddadige criminele carrières te ontwikkelen. “
Met dit rapport zet het Vlaams Vredesinstituut een eerste stap om omvang en recente evoluties in geweldpleging door meerdere daders in de publieke ruimte in beeld te krijgen. Daartoe sprak het met 19 bevoorrechte getuigen en voerde het een enquête uit bij de korpschefs van de Vlaamse en Brusselse politiezones. 86 van de 113 zones (76%) beantwoordde een vragenlijst over 8 geweldsfenomenen en hun aanpak ervan. Uit hun antwoorden blijkt dat groepsgeweld verre van een louter grootstedelijke problematiek is; Zo wordt bijvoorbeeld meer dan driekwart van deze politiezones geconfronteerd met groepsgeweld tegen beroepen van algemeen belang, in het bijzonder tegen politiepersoneel, hulpverleners en personeel van het openbaar vervoer. Volgens 50 politiezones is dit geweld de laatste 5 jaar ook gestegen. Een stijging is er volgens 25 politiezones ook voor geweld door jongerengroepen. Het geweld door die jongerengroepen wordt ook intenser.
De stijgende intensiteit van groepsgeweld uit zich ook in een toename van het gebruik van wapens. Bij jongerengroepen wordt er vooral gewezen op een stijgend bezit en gebruik van steekwapens maar ook horizontaal vuurwerk – vuurwerk dat als wapen tegen politie of andere professionals met een maatschappelijke functie wordt gebruikt, bijvoorbeeld door hooligans – baart zorgen. Toch worstelen niet alle politiezones even hard met de omgang met groepsgeweld.
“Om groepsgeweld goed te kunnen aanpakken is specifieke kennis en technologie nodig maar die blijkt vaak enkel in grotere politiezones beschikbaar. Nochtans moeten kleinere of landelijke zones ook bijvoorbeeld online kunnen patrouilleren of indien nodig drones inzetten. Omdat ze daarvoor steeds minder beroep kunnen doen op het federale niveau – bepaalde diensten zijn daar onderbemand – hangen kleinere of landelijke zones daarvoor te vaak af van ad-hoc-samenwerkingen op basis van persoonlijke contacten en relaties.” aldus Annelies Pauwels.