Het Vlaams Vredesinstituut publiceert elk voorjaar een jaarrapport met cijfers, analyses en duiding bij de ontwikkelingen in de Vlaamse buitenlandse wapenhandel. Editie 2010 werd vandaag voorgesteld in het Vlaams Parlement.
De Vlaamse wapenexport is verdubbeld in vijf jaar
In 2010 werden 330 wapenexportlicenties uitgereikt door de Vlaamse overheid. Deze vergunningen hadden een gezamenlijke waarde van 320,5 miljoen euro. Dit betekent een stijging van 13,5% ten opzichte van 2009, en een verdubbeling van de Vlaamse wapenexport in vijf jaar.
De drie belangrijkste defensiegerelateerde exportproducten van Vlaanderen zijn visualisatieschermen, militaire elektronica en (onderdelen van) militaire voertuigen. Ook voor de export van militair oefenmaterieel, vliegtuigonderdelen, beeldvormingsapparatuur en een aantal andere defensieproducten werden in 2010 uitvoervergunningen uitgereikt.
De Vlaamse wapenexport is bestemd voor bestemmingslanden wereldwijd, maar voornamelijk voor de defensiegerelateerde industrie in Europa (60%) en de Verenigde Staten (28%). Azië staat als regio van bestemming in voor 12% van de vergunde wapenexport vanuit Vlaanderen.
De sterke stijging van de Vlaamse wapenexport is in lijn met internationale ontwikkelingen: 1) destijgende wereldwijde militaire uitgaven van de afgelopen jaren, ondanks de economische crisis (tussen 2000 en 2009 een stijging met ongeveer 50%) en 2) de sterke toename van de totale
Europese wapenexport: tussen 2007 en 2009 is de wapenexport vanuit EU-lidstaten met 49% gestegen, tot 40,3 miljard euro.
2010 was een recordjaar voor wapenexport naar het Midden-Oosten en de Maghreb
In het Vlaams Parlement werd in februari 2011 een resolutie aangenomen waarin de Vlaamse Regering wordt gevraagd wapenexport naar het Midden-Oosten en de Maghreb met de grootste omzichtigheid te behandelen. Ondertussen heeft de Vlaamse Regering een opschorting van alle
licenties naar 7 landen uit de regio aangekondigd.
In totaal werden vorig jaar 38 vergunningen uitgereikt waarbij de laatst gerapporteerde gebruiker
zich in het Midden-Oosten of de Maghreb bevond. Met een waarde van 30,6 miljoen euro, was 2010 een recordjaar voor de Vlaamse wapenexport naar de regio (9,3 miljoen euro in 2009, 16,5 miljoen euro in 2008 en 4 miljoen euro in 2007). Het gaat om export naar de Verenigde Arabische Emiraten, Turkije, Bahrein, Oman, Egypte, Saoedi-Arabië en Irak.
De stijgende wapenexport naar het Midden-Oosten is niet uitsluitend een Vlaams fenomeen. In 2009 bedroeg de waarde van de Europese wapenexport naar landen uit het Midden-Oosten 9,6 miljard euro, en was de regio een belangrijkere afzetmarkt dan de EU zelf. Voor het eerst was SaoediArabië het belangrijkste land van bestemming van alle EU-wapenexport (5 miljard euro).
Eindgebruik van militair materieel centraal in debat over nieuw Vlaams wapenhandeldecreet
“Het debat in het Vlaams Parlement over wapenexport naar het Midden-Oosten en de opschorting die de Vlaamse Regering nu heeft aangekondigd, wijst eens te meer op het belang van het criterium ‘eindgebruik’ bij het toekennen van wapenexportlicenties”, zei Tomas Baum, directeur van het
Vlaams Vredesinstituut, op de voorstelling.
Door het specifieke profiel van de regionale wapenexport (hoogtechnologische onderdelen die in het buitenland in grotere wapensystemen worden verwerkt) is eindgebruik nagaan in Vlaanderen een moeilijke kwestie: in 2010 had twee derde van de Vlaamse wapenexport de buitenlandse industrie
als laatst gerapporteerde gebruiker. Dit heeft belangrijke gevolgen voor het Vlaamse wapenexportcontrolebeleid aangezien de kans reëel is dat Vlaams militair materieel – na integratie in grotere wapensystemen – door de buitenlandse industrie opnieuw wordt uitgevoerd. De uiteindelijke eindgebruiker van deze wapensystemen (en dus ook van de Vlaamse producten die erin zijn geïntegreerd) is dus niet gekend tijdens de Vlaamse vergunningsprocedure en wordt er dan ook niet in opgenomen. “Bij de bespreking van een nieuw Vlaams decreet inzake wapenhandel zal duidelijk worden in hoeverre Vlaanderen wil weten waar zijn militair materieel uiteindelijk terecht komt”, besloot Nelly Maes, voorzitter van het Vlaams Vredesinstituut.
Meer informatie en contact
Het Vlaams Vredesinstituut is een onafhankelijk instituut voor vredesonderzoek bij het Vlaams
Parlement.
Wies De Graeve – communicatieverantwoordelijke
Tel. 02/552 4595